Ομιλία της Νικολέττας Γ. Κουλογεωργίου,
Αρχαιολόγου, μέλους του Πολιτιστικού Συλλόγου Καραβά

Αγαπητοί συγχωριανοί και κάτοικοι των όμορων περιοχών,

Η εορτή της Υπαπαντής τιμάται ιδιαιτέρως τα τελευταία 4 χρόνια στον ιερό ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, ύστερα από την ενθρόνιση της εικόνας της Παναγίας της επονομαζόμενης «Καραβιώτισσας», με αφορμή τα 60 χρόνια από τα εγκαίνια του ναού. Το εκκλησιαστικό συμβούλιο καθιέρωσε τον εορτασμό της την πρώτη Κυριακή μετά τις 2 Φεβρουαρίου. Συμπτωματικά, εφέτος η «τοπική», κατά κάποιον τρόπο, εορτή συνέπεσε με αυτή καθ’ εαυτήν την εορτή της Υπαπαντής που θα συνοδευτεί με παράλληλες εκδηλώσεις της Εκκλησίας και του Πολιτιστικού Συλλόγου Καραβά.

Η Υπαπαντή είναι Δεσποτική και Θεομητορική εορτή της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εορτάζεται η «προσφορά» του Ιησού στο Ναό από τη μητέρα του Μαρία και τον πατέρα του Ιωσήφ, 40 ημέρες μετά τη γέννησή του. Αποτελούσε παράδοση για τα πρωτότοκα αγόρια, που τελούσαν πιστά οι Εβραίοι. Στο ναό του Σολομώντα, όπου έγινε η τελετή, συνάντησαν δύο πρόσωπα με προφητικό χάρισμα, τον γέροντα Συμεών και τη γερόντισσα Άννα. Και οι δύο αναγνώρισαν στο πρόσωπο του βρέφους τον Μεσσία και προφήτευσαν σχετικά με το λυτρωτικό του έργο, όπως αναφέρεται στο κατά Λουκάν ευαγγέλιο (β’ 22-40).

Η εορτή της Υπαπαντής ανήκει στις εορτές του δωδεκαόρτου, δηλαδή τις σημαντικότερες 12 εορτές της Εκκλησίας. Ο εορτασμός ξεκινάει στις 15 Ιανουαρίου, κορυφώνεται την κυριώνυμο ημέρα, 2 Φεβρουαρίου και ολοκληρώνεται στις 9 Φεβρουαρίου με την απόδοση της εορτής.

Για πολλούς αιώνες μετά έως και σήμερα, κατ’ αναλογίαν του περιστατικού που έλαβε χώρα στο ναό του Σολομώντα με το 40 ημερών Θείο Βρέφος, έχουμε τον λεγόμενο «σαραντισμό», που τελούν οι μητέρες στο χριστιανικό ναό, ώστε να λάβουν την ευλογία του Θεού, εκείνες και τα 40 ημερών μωρά τους.

Εν αντιθέσει, έχει επικρατήσει κατά τις τελευταίες δεκαετίες στη χώρα μας η ημέρα της μητέρας να εορτάζεται, κατά τα δυτικά πρότυπα, τη δεύτερη Κυριακή του Μαϊου και να συνδέεται με εκδηλώσεις εμπορικού και επιχειρηματικού χαρακτήρα.

Ωστόσο, αν ανατρέξουμε στην ορθόδοξη πίστη μας και στην ελληνική μας παράδοση, θα δούμε ότι δεν έχουμε ανάγκη τα ξενόφερτα πρότυπα. Η δική μας ορθόδοξη εορτή της μητέρας ταυτίζεται με την εορτή της Μητέρας όλων, της Παναγίας μας και τιμάται την ημέρα της Υπαπαντής.

Η Θεοτόκος, πρότυπο μητέρας, έχει εξυμνηθεί περισσότερο από κάθε άλλη μάνα. Έχει εμπνεύσει την εικονογραφία, τη ζωγραφική, τη γλυπτική, την ποίηση, τη μουσική, τη λαϊκή τέχνη, τους θρύλους και τις προφορικές παραδόσεις, όχι μόνο στον τόπο μας, αλλά και παγκοσμίως.

Δεν είναι τυχαία όλα εκείνα τα προσωνύμια που έχουν αποδοθεί στην Παναγία, τονίζοντας το ρόλο της ως μάνα. Ανάλογα με τον εικονογραφικό τύπο της παρατάσεως, ονομάζεται ως Παναγία «Βρεφοκρατούσα», που κρατάει δηλαδή στην αγκαλιά της το βρέφος, ως «Γλυκοφιλούσα», που ακουμπάει το κεφάλι της στο μάγουλο του μικρού Χριστού, ως «Γαλατούσα» ή «Γαλακτοτροφούσα», που προσφέρει το στήθος της και θηλάζει το νεογέννητο, ενώ το αποκορύφωμα του θρήνου της μάνας που χάνει το παιδί της συμβολίζει ο τύπος της Παναγίας «Θρηνούσας».

Ποια μάνα δεν έχει ταυτιστεί με αυτές τις ιδιότητες; Ποια μάνα δεν έχει κρατήσει αγκαλιά το παιδί της, δεν το έχει γλυκοφιλήσει, δεν το ταϊζει και το φροντίζει ευλαβικά; Ποια μάνα δεν ανησυχεί όταν είναι άρρωστο, όταν κινδυνεύει, όταν περνά δυσκολίες; Είναι πάντα δίπλα του, το περιποιείται, το περιθάλπει, το νουθετεί. Φροντίζει για τη σωματική, συναισθηματική και πνευματική του ανάπτυξη, παρέχοντάς του ασφάλεια, αγάπη και κυρίως λειτουργώντας η ίδια ως πρότυπο. Γιατί, κακά τα ψέματα, όσο κι αν φροντίζουμε για τη μόρφωση των παιδιών μας, όσο κι αν τα συμβουλεύουμε, όσο κι αν τα διδάσκουμε, εάν δεν αποτελέσουμε οι ίδιοι οι γονείς ένα υγιές πρότυπο για εκείνα, σύμφωνα με την ουσία του χριστιανισμού, το πιθανότερο είναι να αποτύχουμε στο ρόλο μας.

Εδώ θα ήθελα να κάνω μία μικρή μνεία και για όλες εκείνες τις γυναίκες που δεν κατάφεραν να αποκτήσουν παιδιά, αλλά με μεγάλη γενναιοδωρία υιοθέτησαν, ακόμα κι εκείνες που, στον αντίποδα της μητρότητας που δεν τους χάρισε ο θεός, προτίμησαν συνειδητά να γίνουν πνευματικές μητέρες και χωρίς κανένα ίχνος κατωτερότητας να αγαπούν όλα τα παιδιά. Είναι για μένα πραγματικά αξιέπαινες.

Σε μία εποχή πνευματικής ένδειας και λανθασμένων προτύπων, ας εμπνευστούμε όλες οι μητέρες από το πρότυπο της Μάνας, της Παναγίας μας. Ας πάρουμε κουράγιο και δύναμη από την φιλεύσπλαχνη, στοργική και υπομονετική της φύση.

Η υπεραγία Θεοτόκος μπορεί να γέννησε τον υιό του Θεού, που μέσα από τα πάθη του χάρισε στους ανθρώπους την Ανάσταση, κι εμείς όμως ως σύγχρονες μητέρες μπορούμε να αναθρέψουμε τα παιδιά εκείνα που θα οραματισθούν και θα αλλάξουν, προς το καλύτερο βέβαια, τούτο τον κόσμο.

Θα ήθελα να κλείσω την ομιλία μου με το ποίημα ενός, γνωστού ίσως για κάποιους, ποιητή και φιλοσόφου από το Λίβανο, του Χαλίλ Γκιμπράν, με τίτλο «Για τα παιδιά». Όσο κι αν ξενίζουν φαινομενικά οι στίχοι του, είναι ένα ποίημα που πάντα με συγκινεί και μου θυμίζει πως τα παιδιά μας δεν είναι κτήματά μας, υπό τη στενή έννοια, αλλά η ελάχιστη συνεισφορά μας στην ανθρωπότητα, μα πάνω από όλα, είναι παιδιά του Θεού:

Τα παιδιά σου δεν είναι παιδιά σου.
Είναι οι γιοι και οι κόρες
της λαχτάρας της Ζωής για τη Ζωή.
Δημιουργούνται διαμέσου εσένα
αλλά όχι από σένα.
Κι αν βρίσκονται μαζί σου
δε σου ανήκουν.
Μπορεί να τους δώσεις την αγάπη σου
αλλά όχι τις σκέψεις σου
αφού ιδέες έχουν δικές τους.
Μπορείς να δίνεις μία στέγη στο σώμα τους
αλλά όχι και στις ψυχές τους
αφού οι ψυχές τους κατοικούν
στο σπίτι του αύριο
που εσύ δεν πρόκειται να επισκεφτείς
ούτε στα όνειρά σου.
Μπορείς να προσπαθήσεις να τους μοιάσεις
αλλά μη γυρέψεις να τα κάνεις σαν εσένα
αφού η ζωή δεν πάει προς τα πίσω
ούτε ακολουθεί στο δρόμο του το χθες.
Είσαι το τόξο από το οποίο τα παιδιά σου
ωσάν ζωντανά βέλη ξεκινάνε
για να πάνε μπροστά.
Ο Τοξότης βλέπει στόχο
στη γραμμή του Απείρου
και σε λυγίζει με τη δύναμή Του
ώστε οι σαϊτες Του
να φύγουν γοργά
και να φτάσουν μακριά.
Δεχτείτε το λύγισμά σας στα χέρια Του
με χαρά
γιατί αυτός
όπως αγαπά τη σαϊτα που εκτοξεύεται,
αγαπά και το τόξο που είναι σταθερό.

Χρόνια πολλά κι ευλογημένα σε όλες τις μητέρες!

_Εορτασμός της Παναγίας της «Καραβιώτισσας» στον Ι.Ν. Αγίων Κων/νου και Ελένης Καραβά, Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2020