Η Ιστορία είναι σαν την άμπελο˙ έχει πολλά κλαδιά και παρακλάδια. Άλλα είναι τεράστια και ογκώδη και άλλα μικροσκοπικά, σχεδόν ασήμαντα. Ωστόσο κάθε κλαδί διαγράφει τη δική του πορεία είτε μικρή είτε μεγαλύτερη. Αυτά τα «κλαδιά» θα μπορούσαν να χωριστούν γεωγραφικά, χρονολογικά κ.ο.κ. και να εξεταστούν στο σύνολο ή επιμέρους. Έτσι, η σημαντικότητά τους εξαρτάται από το ποιος, πότε, κάτω από ποιες συνθήκες και γιατί αποφασίζει να τα μελετήσει και να τα εξετάσει.

Ο καθένας από εμάς μπορεί να αποτελέσει ή αποτελεί κομμάτι της Ιστορίας. Εξαρτάται από το εύρος του πλαισίου που την ορίζουμε και την τοποθετούμε.

Μελετώντας την ιστορία του χωριού μας, αλλά και ειδικότερα του Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, θα διαπιστώσουμε πως υπήρξαν πρόσωπα επώνυμα ή ανώνυμα που αποτέλεσαν κομμάτι αυτής της ιστορίας. Πιθανόν τόσο οι ίδιοι όσο και ο περίγυρός τους δεν το αντιλήφθησαν ή δεν το αντιλαμβάνονται. Συγγενείς, φίλοι, γνωστοί ή απλώς συγχωριανοί μας διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξελικτική πορεία του οικισμού. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να γίνει διαφορετικά όταν ένας οικισμός οικοδομείται από το μηδέν. Ο Καραβάς σαν οικισμός μετράει κάτι λιγότερο από 100 χρόνια ζωής, αν θέσουμε ως σημείο εκκίνησης το έτος 1918 όταν και οικοδομήθηκε η πρώτη μόνιμη κατοικία (οικία Καρμοίρη). Σταδιακά αναπτύσσεται και στις αρχές της δεκαετίας του 1950 γνωρίζει έντονη οικιστική ανάπτυξη, γεγονός που γεννάει την ανάγκη δημιουργίας δημοσίων κτηρίων. Τα πρώτα εξ αυτών αποτελούν το Δημοτικό Σχολείο Καραβά που χτίστηκε το 1954 (το οποίο ήδη λειτουργούσε στην οικία του Παναγιώτη Βαρβιτσιώτη από το 1952) και ο Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στον οποίο θα αναφερθούμε εκτενώς.

Ο Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης θεμελιώθηκε στις 16 Αυγούστου 1954, μία ημέρα μετά την μεγάλη εορτή της Παναγίας. Η ανέγερσή του στηρίχθηκε αποκλειστικά στον οβολό και την προσωπική εργασία των κατοίκων του οικισμού. Θεωρείται πιθανό πως κάθε οικογένεια από εκείνες που τότε κατοικούσαν στον οικισμό θα έχει κάποια ιστορία ή κάποιο περιστατικό να διηγηθεί σχετικά με τις προσπάθειες οικοδόμησης του ναού.

Σύμφωνα με προφορικές πηγές, η αφιέρωση του ναού στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη προήλθε από ένα εκκλησάκι (πιθανόν βυζαντινό ή μεταβυζαντινό κατάλοιπο) που βρίσκεται σε λόφο βορειοδυτικάδυτικά του οικισμού. Το εκκλησάκι ήταν αφιερωμένο στους δύο ισαποστόλους αγίους κι έτσι οι κάτοικοι έδωσαν το ίδιο όνομα στην νέα εκκλησία που έχτιζαν στον κάμπο. Στην συνείδηση των ντόπιων ο λόφος είναι, επίσης, γνωστός ως το ύψωμα ή λόφος του Αγίου Κωνσταντίνου.

Ο νέος ναός χτίστηκε σε οικόπεδο το οποίο προσέφερε για το σκοπό αυτό ο εκ Λογγάστρας Ευστράτιος Π. Νικολόπουλος. Ο ίδιος υπήρξε δωρητής και του οικοπέδου στο οποίο ανεγέρθηκε την ίδια περίοδο και το Δημοτικό Σχολείο Καραβά.

Ο Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης είναι ναός τύπου μονόκλιτης βασιλικής. Αποτελείται από τον κυρίως ναό, το ιερό βήμα, τον πρόναο ή νάρθηκα (ο όποιος είναι μεταγενέστερη προσθήκη) και το υπόστεγο νότια του ναού (που, επίσης, είναι μεταγενέστερη κατασκευή). Βασικό δομικό υλικό αποτελεί η πέτρα, ενώ συναντάμε ακόμα και άλλα δομικά υλικά όπως πλίνθους ανάμεσα στον «κορμό» και την οροφή του ναού, καθώς και στον πρόναο και σκυρόδεμα (τσιμέντο) στο καμπαναριό και το υπόστεγο.

Στο εσωτερικό ο ναός ήταν διακοσμημένος, μέχρι πρόσφατα, με απλά εκκλησιαστικά σύμβολα όπως ο σταυρός (καθώς και με φορητές εικόνες). Η αγιογράφησή του ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2015 και βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη.

Μέχρι τότε, τα μοναδικά ίχνη αγιογραφίας εντοπίζονται στις πόρτες και τις εικόνες του τέμπλου. Οι εικόνες αυτές είναι ζωγραφισμένες δια χειρός του γνωστού αγιογράφου της εποχής ανέγερσης του ναού Ευάγγελου Μαυρικάκη, μαθητή του Φώτη Κόντογλου.

Το τέμπλο είναι διακοσμημένο με αγγέλους από γύψο και με ανάγλυφο της αμπέλου. Αξίζει να σημειωθεί πως τα φύλλα της αμπέλου είναι κατασκευασμένα από χρυσό. Δυστυχώς, κατά τις εργασίες ανακαίνισης του τέμπλου τα φύλλα χρυσού καλύφθηκαν από χρώμα κι αυτό αποτελεί ένα από τα δύο μεταγενέστερα σφάλματα που πραγματοποιήθηκαν στο ναό (το άλλο είναι η κάλυψη της εξωτερικής πέτρας με σοβά).

Ξεχωριστή θέση στον διάκοσμο του ναού κατέχει η υπερμεγέθης εικόνα της Αγίας Βαρβάρας η οποία κοσμεί τη βόρεια πλευρά του ναού. Σύμφωνα με προφορικές πηγές η εν λόγω εικόνα τοποθετήθηκε στον Ι.Ν. κατά την ανέγερσή του. Οι αφιερωτές προόριζαν την εικόνα για τον Ι.Ν. Αγίας Βαρβάρας Σπάρτης (Καλογωνιά) όμως, λόγω του όγκου της δεν κατέστη δυνατό να τοποθετηθεί στο εσωτερικό του ναού. Έτσι κατόπιν παραίνεσης οι αφιερωτές μετέφεραν την εικόνα στον Καραβά και την τοποθέτησαν στον υπό ανέγερση Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.

Ο Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης εγκαινιάσθηκε στις 17 Οκτωβρίου 1956. Σύμφωνα με μαρτυρίες την τελετή των εγκαινίων πραγματοποίησε ο Μητροπολίτης Κυθήρων κυρός Μελέτιος Γαλανόπουλος, κατόπιν σεπτής εντολής του Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης κυρού Διονυσίου Δάφνου, ο οποίος για λόγους υγείας αδυνατούσε.

Πλέον των είκοσι ετών ο ναός λειτούργησε ως ξωκλήσι της Λογάστρας. Κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, τους πιστούς του Καραβά εξυπηρετούσε ο τότε εφημέριος της Ενορίας Αγίων Ταξιαρχών Λογγάστρας π. Ιωάννης Σαραντάκος.

Το 1979 με Προεδρικό Διάταγμα αι κατόπιν σύμφωνης γνώμης της Ι.Μ. Μονεμβασίας και Σπάρτης ιδρύεται η Ενορία Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Καραβά. Το σχετικό διάταγμα υπογράφουν στις 22 Δεκεμβρίου 1979 ο τότε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος και ο συντοπίτης μας Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, ως Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Στο διάταγμα, το οποίο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 9 Ιανουαρίου 1980, μεταξύ άλλων αναγράφεται:

[…] Έχοντες υπόψη:

1. Την παρ. 2 του άρθρου 36 του Νόμου 590/77 «περί Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος» εν συνδυασμώ προς την παρ. 2 του άρθρου 10 του υπ’ αριθμ. 2/1970 Κανονισμού «περί Ιερών Ναών κ.λ.π. (ΦΕΚ 193 τ. Α’).

2. Την σύμφωνον γνώμην του Μητροπολιτικού Συμβουλίου της Ιεράς Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης διαλαμβανόμενην εις τα υπ’ αριθμ. 2α/16.3.77 και 4/3.4.77 πρακτικά αυτού

[…] 5. Την υπ’ αριθμ’ 1153/15.11.1974 γνωμοδότησιν του Συμβουλίου της Επικρατείας, προτάσει του επί της Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Υπουργού αποφασίζομεν:

Άρθρον μόνον.

1. Ιδρύονται αι κάτωθι Ενορίαι της Ιεράς Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης:

α) Η Ενορία του Ιερού Ενοριακού Ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης εις τον συνοικισμόν Καραβά των Κοινοτήτων Λογκάστρας και Σουστιάνων Λακωνίας. […] .

Στις 26 Ιανουαρίου 1980 ο Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης κυρός Ιερόθεος με επιστολή του ενημερώνει τον π. Παναγιώτη Κακαλέτρη, εφημέριος Ταϋγέτης, ο οποίος την περίοδο εκείνη προσέφερε τις υπηρεσίες και στον οικισμό του Καραβά, σχετικά με την ίδρυση της Ενορίας. Παράλληλα, τον καλεί να υποβάλει πίνακα «οκτώ ευυπόληπτων προσώπων τα οποία προθύμως θα δύνανται να υπηρετήσουν την Εκκλησία ως εκκλησιαστικοί επίτροποι».

Με αναφορά του προς την Μητρόπολη στις 2 Φεβρουαρίου 1980 ο π. Κακαλέτρης κοινοποίησε τον πίνακα που του είχε νωρίτερα ζητηθεί. Έτσι με απόφασή του στις 16 Φεβρουαρίου το Μητροπολιτικό Συμβούλιο ορίζει ως πρώτους επιτρόπους της νέοϊδρυθείσας ενορίας του κάτωθι:

α’ τακτικοί: Παναγιώτης Γ. Κατσής, Κων/νος Ευσ. Βαρβιτσιώτης, Δημήτριος Χρ. Καστρίτης και Δημήτριος Ηλ. Κάτσος.

β’ αναπληρωματικοί: Σωτήριος Ι. Κολοβός, Δημήτριος Γ. Μπουτσικάκης, Νικόλαος Κ. Περγαντής, και Ιωάννης Π. Καστρίτης.

Στο εν λόγω έγγραφο σημειωνόταν πως η θητεία των επιτρόπων θα διαρκούσε έως την 31η Δεκεμβρίου 1980, όταν κι έληγε η θητεία όλων εκκλησιαστικών συμβουλίων της Μητρόπολης (1978-1980).

Στα τέλη του 1980 η νεοϊδρυθήσα ενορία καλείται να εξυπηρετήσει τις νέες ανάγκες που προέκυψαν στην εκπαιδευτική κοινότητα του οικισμού. Το σχολικό έτος 1980-1981 το Δημοτικό Σχολείο Καραβά μετατρέπεται σε 2/θέσιο. Ύστερα από μία σειρά προσπαθειών ανεύρεσης χώρου για να στεγάσει τις ανάγκες που διαμορφώθηκαν στο σχολείο, οι αρμόδιες υπηρεσίες της Νομαρχίας Λακωνίας καταλήγουν στην αίθουσα του κυλικείου που ανήκει στον Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Η αίθουσα παραχωρείται με ιδιωτικό συμφωνητικό έναντι 2.200δρχ μηνιαίως από τις 11 Οκτωβρίου 1980 . Το Δημοτικό Σχολείο λειτούργησε ως 2/θέσιο μέχρι τη σχολική χρονιά 1985-1986. Έτσι, η σύμβαση μεταξύ της ενορίας και των υπηρεσιών της Νομαρχίας λύθηκε την 1η-9-1986 .

Τον Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και μετέπειτα την ενορία του Καραβά εξυπηρέτησαν αρκετοί ιερείς. Ακόμα και σε περιόδους που υπήρχε σοβαρή έλλειψη ιερέων η Μητρόπολη φρόντιζε να παρέχεται η δυνατότητα εκκλησιασμού στους πιστούς του οικισμού. Ως εφημέριοι υπηρέτησαν την Ενορία από την ίδρυσή της οι ιερείς:

- π. Παναγιώτης Κακαλέτρης (εφημέριος Ταϋγέτης) 1980-1982

- π. Κωνσταντίνος Μπεμπέτσος 1982-1986 και 1987-2000

- π. Δημήτριος Βουνάσης 1986-1987 και 2004-2006

- π. Παναγιώτης Κοκκορός (εφημέριος Τρύπης) 2000-2004 και 2006-2011

- Αρχιμανδρίτης π. Σεραφείμ Κοσμάς (εφημέριος Αγίου Σπυρίδωνος Σπάρτης) 2011-2013

- π. Ηλίας Βουρβουριώτης 2013-σήμερα (ο οποίος εξυπηρετεί και το στρατόπεδο ΚΕΕΜ)

Αξίζει να σημειωθεί πως η φιλοσοφία των κατοίκων του Καραβά συχνά αντιμετωπίζει την ενορία, τις εκκλησίες, το Σύλλογο, το Σχολείο και την Πλατεία ως ένα ενιαίο σύνολο για του οποίου την εξέλιξη και ευπρεπισμό αγωνιά κι αγωνίζεται. Έτσι, από την ίδρυσή του, εν έτει 1983, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καραβά στέκεται δίπλα στην ενορία του οικισμού, πραγματοποιώντας μικρά ή μεγαλύτερα έργα. Σημαντικότερα εξ αυτών με βάση τα πρακτικά που τηρεί ο Σύλλογος από το 1988 αποτελούν τα κάτωθι:

- τοποθέτηση καλοριφέρ στον ναό και το κυλικείο της Ενορίας (2000)

- πλακόστρωση του δαπέδου της εκκλησίας και του υποστέγου με πλακάκια (2001)

- πλακόστρωση του προαυλίου χώρου του ναού με πλάκες Καρύστου (2004)

- τσιμεντόστρωση και περίφραξη με κάγκελα του πίσω (ΒΑ) μέρους προαυλίου του ναού (2011)

- συμμετοχή στην αγιογράφηση του Ι.Ν. με δύο αγιογραφίες (2015). Το Δ.Σ. του Συλλόγου αποφάσισε να συμμετάσχει συμβολικά στην αγιογράφηση με δύο παραστάσεις:

α) την Βάπτιση υπέρ υγείας και προόδου των μελών του Συλλόγου και των κατοίκων του οικισμού (καθώς την ημέρα της Βαπτίσεως πραγματοποιείται η κοπή της Βασιλόπιτας του συλλόγου η οποία αποτελεί και την πρώτη ετήσια εκδήλωσή του Συλλόγου) και

β) την Ανάσταση υπέρ μνήμης και αναπαύσεως των κεκοιμημένων μελών του Συλλόγου και κατοίκων του Καραβά

Με την έλευση του νέου εφημερίου και την ενεργό συμμετοχή των πιστών το εκκλησιαστικό συμβούλιο από το 2014 έως σήμερα έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει μικρές και μεγαλύτερες εργασίες εκσυγχρονισμού και εξωραϊσμού στο εσωτερικό και το εξωτερικό του ναού

Τον Οκτώβριο του 2014 τοποθετήθηκε σύστημα ηλεκτρονικής κωδωνοκρουσίας και δεύτερης καμπάνας ενώ ένα μήνα περίπου αργότερα τοποθετήθηκε και τρίτη καμπάνα παρέχοντας πιο εύηχη κωδωνοκρουσία.

Σημαντικότερη, ωστόσο, όλων υπήρξε η παρέμβαση στο εσωτερικό του ναού. Τον Απρίλιο του 2015 το δραστήριο εκκλησιαστικό συμβούλιο έλαβε την απόφαση για την αγιογράφηση του Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Κατόπιν δόθηκε η απαραίτητη έγκριση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου και λίγο καιρό ύστερα ξεκίνησαν οι εργασίες αγιογράφησης. Αγιογράφος του ναού είναι ο εξ Αγίου Δημητρίου Ζάρακος Λακωνίας Στέλιος Γεωργαντώνης. Αξίζει, τέλος, να αναφερθεί πως αρκετοί κάτοικοι του Καραβά έχουν στηρίξει ενεργά την πρωτοβουλία της Ενορίας, παρέχοντας την οικονομική τους στήριξη προς την περάτωση του μεγαλόπνοου και σημαντικού αυτού έργου που αναμένεται να μείνει στην Ιστορία του ενοριακού μας ναού.

Με αφετηρία το 1956 και λίγο πιο πίσω, φτάνουμε στις διήμερες επετειακές εκδηλώσεις του 2016 για να τιμήσουμε τους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη, αλλά και να αντικρύσουμε τις ίδιες εικόνες που είδαν πριν από χρόνια οι παππούδες, οι γονείς και τα αδέρφια μας, όπως ευστόχως είπε εχθές κατά το κήρυγμά του ο σεπτός μας ποιμενάρχης. Αυτές τις δύο ημέρες το παρελθόν της ενορίας και του οικισμού συναντάται και συνυπάρχει με το παρόν, το οποίο αφήνει το δικό του ιστορικό χνάρι παρακαταθήκη για το μέλλον.