Η Σονάτα... που me-afora!

Σε επαφή με την ποίηση του Ρίτσου ήρθα στη Γ’ Λυκείου μέσω της θεωρητικής κατεύθυνσης, αφού στην εξεταστέα ύλη των πανελληνίων εξετάσεων βρίσκεται ένα από τα σπουδαιότερα ποιήματά του: «Η σονάτα του σεληνόφωτος». Ένα πραγματικά όμορφο ποίημα που πριν δύο χρόνια -τέτοιο καιρό- που έδινα εξετάσεις ήταν το κείμενο που είχε «πέσει». Σίγουρα η αγάπη σου για το συγκεκριμένο ποίημα, ή γενικότερα για την ποίηση και τη λογοτεχνία αυξάνεται αν στο μάθημα πάρεις και καλό βαθμό. Αν όχι όμως;

Βέβαια, σημαντικό ρόλο στο να αποκτήσει κανείς μια ιδιαίτερη σχέση με την ποίηση και τη λογοτεχνία παίζει ο καθηγητής και ο τρόπος που εκείνος θα επιλέξει να κάνει το μάθημα. Υπάρχουν μαθητές που τους αρέσει η λογοτεχνία, άλλοι όχι και άλλοι που είναι κάπου στη μέση. Αυτούς τους τελευταίους πρέπει να προσπαθήσει να κερδίσει ο καθηγητής. Όμως, τη σχέση σου με ένα μάθημα την καθορίζει κι ο βαθμός, κι όταν δεν είναι ο αναμενόμενος αρχίζουν να το αντιπαθούν ακόμα κι όσοι νωρίτερα το έβλεπαν με άλλο μάτι. Κι εδώ τίθεται το ερώτημα: πρέπει σε τέτοιου είδους μαθήματα να εξετάζονται οι μαθητές και να βαθμολογούνται, όταν για παράδειγμα, ένα ποίημα ο καθένας θα μπορούσε να το ερμηνεύσει διαφορετικά;

Τώρα που άνοιξε ο διάλογος για την παιδεία, ακούστηκε αρκετά πως απουσιάζει η τέχνη από τα σχολεία. Όχι! Δεν απουσιάζει. Άλλωστε ποιος δεν έχει διδαχτεί Σολωμό, Ξενόπουλο, Καβάφη, Παπαδιαμάντη, Παλαμά, Ρίτσο, Ελύτη, Δημουλά, Βρεττάκο και τόσους άλλους ποιητές και πεζογράφους ή αρχαίους κλασσικούς όπως ο Όμηρος, ο Αισχύλος, ο Αριστοφάνης; Το θέμα είναι, όταν κανείς ακούει κάποια από τα ονόματα αυτά αν γνωρίζει για το έργο τους, αν του είναι απλώς γνωστά, αν «ξινίζει το πρόσωπό του», ή ακόμα χειρότερα αν του είναι παντελώς άγνωστα.

Η Ελλάδα έχει μια τεράστια πολιτισμική κληρονομιά. Δυστυχώς όμως δεν μεταδίδεται πάντα με σωστό τρόπο στις νέες γενιές με αποτέλεσμα πολλοί μαθητές να απαξιώνουν το μάθημα της λογοτεχνίας στα σχολεία τους ή ακόμα να φτάνουν σε σημείο να μισούν τόσο τους δημιουργούς όσο και τα έργα τους. Δεν είναι λίγοι αυτοί, που δεν πιάνουν ένα λογοτεχνικό βιβλίο στα χέρια τους για να περάσουν λίγες ώρες διαβάζοντάς το. Πως το σχολείο θα μπορούσε να κάνει το νέο να δει από άλλη οπτική γωνία τη λογοτεχνία; Δε θα γινόταν πιο ευχάριστα το μάθημα, αν παραδείγματος χάρη, όταν ο καθηγητής αναφερόταν στον Καββαδία ή τον Καρυωτάκη έβαζε στους μαθητές να ακούσουν μελοποιημένα ποιήματά τους; Μακάρι τώρα που άνοιξε ο διάλογος για την παιδεία, να βρεθεί η φόρμουλα που θα φέρει το νέο πιο κοντά στην τέχνη.

Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ σε μια πολύ όμορφη πρωτοβουλία του Υπ.Ε.Π.Θ. Πληκτρολογώντας στο διαδίκτυο www.meafora.gr ο καθένας από εμάς μπορεί να κάνει τις προτάσεις του για την βελτίωση της παιδείας και στις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ας ελπίσουμε πως οι υπεύθυνοι θα λάβουν σοβαρά υπόψη τους όσες προτάσεις θα «ανέβουν» στο συγκεκριμένο διαδικτυακό τόπο.

Νίκος Καρμοίρης

*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Λακωνικός Τύπος» την Πέμπτη 28 Μαΐου 2009