Την δύσκολη περίοδο της καραντίνας το ποδήλατο αποτέλεσε για αρκετούς ένα μέσο «αποδράσεων», ενώ το χωριό μας (με την εύκολη και φιλική πρόσβαση) ένας αγαπημένος προορισμός για τους κατοίκους της Σπάρτης και των γειτονικών μας χωριών. Πόσοι όμως γνωρίζουν πραγματικά τις ομορφιές του Καραβά; Πόσοι ακολουθώντας διαδρομές μέσα από ελαιώνες και μπαχτσέδες κατάφεραν να συναντήσουν μνημεία της περιοχής μας;

Λίγο πριν φύγει το καλοκαίρι -κι αφού οι συνθήκες δεν ευνόησαν την διεξαγωγή πολιτιστικών κ.ά. εκδηλώσεων-, μια παρέα Καραβιωτών που αντάμωσε τον φετινό Αύγουστο στο χωριό, γέννησε τη σκέψη της χάραξης μιας εκπαιδευτικής ποδηλατοβόλτας για τα παιδιά του οικισμού, με στόχο να γνωρίσουν καλύτερα τον Καραβά. Η «πρόσκληση» διαδόθηκε στόμα με στόμα και με μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και το ραντεβού ορίσθηκε για το απόγευμα της Δευτέρας 24 Αυγούστου.

Σημείο εκκίνησης ήταν το κιόσκι στην είσοδο του Καραβά (από Σπάρτη, οικ. Τρύπης) και η διαδρομή πέρασε από την «Πίττα», τον πύργο του Καρελλά, την ζουρέικη «βάρκα» στον Ευρώτα, τα διάσπαρτα ίχνη του ρωμαϊκού υδραγωγείου στα βόρεια του οικισμού, το μνημείο του «αγγέλου», το μνημείο των πεσόντων οπλιτών του ΚΕΕΜ και το γεφύρι του Περδικάρη, καταλήγοντας στην πλατεία του χωριού και το παλαιό δημοτικό σχολείο. Οδηγός της βόλτας ήταν η Τασία Τσιγκανέ, ενώ χρέη ξεναγού είχε αναλάβει η Νίκη Κουλουγεωργίου με βοηθό το Νίκο Καρμοίρη.

Συνολικά στην ποδηλατοβόλτα συμμετείχαν περίπου δεκαπέντε -μικροί και μεγάλοι- ποδηλάτες. Η βόλτα κατέληξε σε μια ζεστή παρέα στο προαύλιο του σχολείου, όπου οι ποδηλάτες έσμιξαν με άλλους συγχωριανούς συνεχίζοντας με συζητήσεις και σύντομο φαγοπότι… Προς τη λήξη της βραδιάς νέα πρόταση για επόμενη παρόμοια εξόρμηση αποτελεί μια πεζοπορία προς το γεφύρι του Κόπανου, με την προϋπόθεση πως θα προηγηθεί εκ νέου καθαρισμός του μνημείου.

Η «Πίττα» κι άλλα ίχνη του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου
Σε διάφορες θέσεις στον οικισμό μας («Μαυραίικα», «Καμάρες», «Καμαρίτσα», «Καμμένοι») είναι ορατά ορισμένα κατάλοιπα του ρωμαϊκού υδραγωγείου, είτε με τη μορφή κτιστού αγωγού, συχνά λαξευμένου στο φυσικό βράχο, είτε τοξοστοιχίας υδατογέφυρας, ενίοτε μονότοξης. Στο ρέμα της «Λεκάνης», έχουν εντοπισθεί τα υπολείμματα μιας μεγάλης υδατογέφυρας, ο καλύτερα διατηρημένος πεσσός της οποίας σώζεται σε ύψος 11 περίπου μέτρων· η λίθινη βάση του έχει ύψος 3,50μ. και διαστάσεις 2,30x3μ. Είναι γνωστός με την ονομασία «Πίττα», λόγω του κεραμοπλαστικού κοσμήματος στο ανώτερο τμήμα του. Ο πεσσός αυτός είναι σημαντικός, γιατί είναι ο μοναδικός από όλο το υδραγωγείο ο οποίος διασώζει την οπτοπλινθοδομή του ανώτερου τμήματός του. Μάλιστα νοτίως αλλά και βορείως της «Πίττας» είναι ορατά τα ίχνη περισσότερων πεσσών, η απόσταση ανάμεσα στους οποίους υπολογίζεται σε περίπου 4 μέτρα. Στο ανώτερα σωζόμενο τμήμα του πεσσού δεσπόζει το περίφημο κεραμοπλαστικό κόσμημα, από το σχήμα του οποίου τόσο ο πεσσός, όσο και η περιοχή έχουν πάρει την ονομασία «Πίττα». Αξίζει να σημειωθεί ότι, εξ όσων γνωρίζουμε, δεν έχει συναντηθεί σε ρωμαϊκό υδραγωγείο, δηλαδή σε ένα αποκλειστικά χρηστικό τεχνικό έργο, αντίστοιχο τέτοιου είδους κεραμοπλαστικό διάκοσμο.

Ο Πύργος του Καρελλά
Πρόκειται για κτίσμα του 19ου αιώνα, το οποίο λειτούργησε και ως χάνι. Σύμφωνα με προφορική παράδοση χτίστηκε από κάποιον απόγονο του Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη και είναι επίσης γνωστός ως «Πύργος του Ζαχαριά». Τελευταίος ιδιοκτήτης -όσο βρισκόταν σε χρήση- ήταν κάποιος μεγαλοτσιφλικάς ονόματι Καρελλάς, ο οποίος είχε στη δούλεψή του ντόπιους εργάτες γης. Στο ευρύτερο οικιστικό συγκρότημα του Πύργου, έζησε παιδί στην Κατοχή, ως γιος του επιστάτη, ο Αρκάς συγγραφέας και ακαδημαϊκός, Θανάσης Βαλτινός. Σήμερα ο πύργος και ο περιβάλλοντας χώρος του ανήκουν στην οικογένεια Ανδριόπουλου.

Ο Ευρώτας και η ζουρέικη «βάρκα»
Πρόκειται για ένα από τα πιο όμορφα σημεία του ποταμού Ευρώτα, στις όχθες του οποίου είναι κατασκευασμένο ένα σιδερένιο καλάθι περασμένο σε μία τροχαλία, το οποίο λειτουργεί ως μέσο μεταφοράς και περάσματος από τη μια όχθη του ποταμιού στην άλλη. Πρόκειται για ιδιωτική κατασκευή, που δημιουργήθηκε από την οικογένεια Ζούρα η οποία διαμένει στην αντίπερα όχθη. Η κατασκευή είναι γνωστή ως «βάρκα».

Ο «άγγελος»
Στο σημείο που είναι τοποθετημένο το μνημείο του «αγγέλου» διερχόταν ως το 2000 η παλαιά Επ.Ο. Σπάρτης-Μεγαλόπολης. Εκεί, πριν από αρκετές δεκαετίες, συνέβη αυτοκινητιστικό ατύχημα, με ανατροπή διερχόμενου λεωφορείου, από την οποία δεν τραυματίστηκε κανένας από τους επιβάτες. Το γεγονός αποδόθηκε σε θαύμα. Εις ανάμνηση του συμβάντος η Κούλα Δήμου Καλλιμοπούλου έστησε ως αφιέρωμα ένα περίτεχνο σιδερένιο εικονοστάσι, στην κορυφή του οποίου αναπαρίσταται ένας άγγελος να κρατά και να σώζει ένα λεωφορείο. Λόγω του εικονοστασίου η περιοχή έχει πάρει το όνομα «Άγγελος».

Οι «φαντάροι» - μνημείο ΚΕΕΜ
Το μνημείο κτίστηκε το 1973 από το Κέντρο Εκπαιδεύσεως Εφοδιασμού Μεταφορών, εις μνήμην των 12 οπλιτών που τραυματίστηκαν θανάσιμα κατά την εκτέλεση του καθήκοντος, ύστερα από την ανατροπή στρατιωτικού οχήματος. Επρόκειτο για μέλη τιμητικού αγήματος και στρατιωτικής μπάντας που την 1η Δεκεμβρίου 1972 κατευθυνόταν στο Καστόρειο της Βόρειας Λακεδαίμονος για τον εορτασμό του πολιούχου του, Αγίου Θεοκλήτου του Λακεδαιμονίου. Το μημείο αναμορφώθηκε το 2004 από το ΚΕΕΜ και εξωραΐστηκε το 2015 από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καραβά. Στο μνημείο πραγματοποιείται ετήσιο αρχιερατικό τρισάγιο αμέσως μετά τις εορταστικές εκδηλώσεις στο Καστόρειο, παρουσία κατοίκων της περιοχής και τοπικών θρησκευτικών, πολιτικών και στρατιωτικών Αρχών. Με το πέρασμα του χρόνου η περιοχή βόρεια του οικισμού Καραβά, όπου συνέβη το στρατιωτικό δυστύχημα έχει αποκτήσει το τοπωνύμιο «φαντάροι».

Το γεφύρι του Περδικάρη
O Περδικάρης είναι παραπόταμος του Ευρώτα, ο οποίος διέρχεται από τον Καραβά. Η γέφυρα είναι τρίτοξη και γεφυρώνει την παλαιά Επ.Ο. Σπάρτης-Μεγαλόπολης. Βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο του χωριού, σε απόσταση 200 περίπου μέτρων από την πλατεία. Το έτος κατασκευής της παραμένει άγνωστο. Θεωρείται όμως δεδομένο ότι αποτελεί ένα πιο σύγχρονο στην εποχή μας πέτρινο γεφύρι, πιθανόν κατασκευασμένο στις αρχές του 20ου αιώνα. Τα τρία τόξα του γεφυριού είναι ισομεγέθη και ισοϋψή. Τα βάθρα πατάνε σε μεγάλες κυκλικές βάσεις με καμπυλωτό σχήμα, που συγχρόνως είναι και πρόβολοι. Τα δύο ακρόβαθρά του ακουμπάνε σε χωμάτινο έδαφος, με τα στηθαία (που ίσως είναι μεταγενέστερη κατασκευή) να είναι καλυμμένα από λεπτό στρώμα τσιμέντου. Το 2011 γκρεμίστηκε ένα μέρος του στηθαίου του γεφυριού, το οποίο αποκαταστάθηκε άμεσα από τον Δήμο Σπάρτης, ύστερα από παρέμβαση του Πολιτιστικού Συλλόγου Καραβά.

Το κεντρικό τρίπτυχο: Πλατεία – Σχολείο – Άγιος Κωνσταντίνος
Το Δημοτικό Σχολείο Καραβά ιδρύθηκε το 1952, η αίθουσα του οποίου στεγάστηκε στην οικία Παναγιώτη Κ. Βαρβιτσιώτη. Το σχολικό κτίριο ανεγέρθηκε το 1954 και τέθηκε σε λειτουργία ένα χρόνο αργότερα. Την περίοδο 1980-1986 το δημοτικό σχολείο μετατράπηκε σε 2/θέσιο, για τις ανάγκες του οποίου κτίσθηκε η σημερινή αίθουσα του κυλικείου. Το 1987 το Δημοτικό Σχολείο Καραβά ανέστειλε οριστικά την εκπαιδευτική του δραστηριότητα και συγχωνεύθηκε με το 2ο Δημοτικό Σχολείο Σπάρτης.
Ο Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης θεμελιώθηκε στις 16-8-1954 και εγκαινιάσθηκε στις 17-10-1956 από τον Μητροπολίτη Κυθήρων Μελέτιο Γαλανόπουλο. Οικοδομήθηκε αποκλειστικά με τον οβολό και την προσωπική εργασία των κατοίκων του οικισμού σε οικόπεδο δωρεάς του εκ Λογγάστρας Ευστρατίου Π. Νικολόπουλου. Λειτουργούσε ως ξωκλήσι της Λογγάστρας έως το 1979 όταν ιδρύθηκε η Ενορία Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Καραβά με Προεδρικό Διάταγμα. Η αγιογράφησή του ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2015.
Η Πλατεία του Καραβά κατασκευάστηκε από τον Δήμο Μυστρά το 2002, σε οικόπεδο που παραχώρησε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καραβά, το οποίο είχε αγοράσει με ιδία δαπάνη (και συμμετοχή της Κοινότητας Λογγάστρας κατ’ 1/3) για το σκοπό αυτό ήδη από την περίοδο 1993-1994.

φωτογραφίες: Λυγερή Σαραντάκου