– [Προκαλώντας τον δημόσιο διάλογο…] –

Γράφει ο Νίκος Ι. Καρμοίρης *

«H τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία». – Σύνταγμα της Ελλάδας, άρθρο 120, παράγραφος 4
***

Το θέμα της απαγόρευσης κυκλοφορίας ως μέτρο «για την καταπολέμηση της διάδοσης της πανδημίας» θα μπορούσε να εξεταστεί σε δύο σκέλη. Αφ’ ενός ως προς την αποτελεσματικότητα κι αφ’ ετέρου ως προς την συνταγματικότητα.

Η κυβέρνηση, λόγω της αδυναμίας/ανικανότητας του κρατικού μηχανισμού να διενεργεί τακτικούς ελέγχους για την τήρηση των έκτακτων υπουργικών αποφάσεων, σε μια προσπάθεια περιορισμού των συναθροίσεων σε πάρκα, πλατείες κ.ο.κ., εφάρμοσε ένα αμφίβολο ως προς την αποτελεσματικότητά του μέτρο, καταπιέζοντας περεταίρω τις ήδη περιορισμένες ελευθερίες των πολιτών εν καιρώ πανδημίας. Επί της ουσίας οδηγήθηκε στη λήψη σκληρότερων μέτρων, στη λογική του «πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι», αντί σε μια μεθοδικότερη κι ουσιαστικότερη προσπάθεια επίβλεψης της εφαρμογής των ήδη θεσπισμένων.

Η απαγόρευση κυκλοφορίας εφαρμόστηκε εντέχνως σταδιακά· σε πρώτη φάση από τις 12 μετά τα μεσάνυχτα, ενώ εν συνεχεία διευρύνθηκε αρχικά από τις 9.μ.μ. και ακολούθως και κατά περιπτώσεις από τις 6μ.μ. Αυτή η μεθόδευση της σταδιακής εφαρμογής του μέτρου εξυπηρέτησε στην ευκολότερη επιβολή του, μέσω μιας διαδικασίας ιδρυματοποίησης [*] της κοινωνίας, δηλαδή της σταδιακά ακούσιας αποδοχής μιας συγκεκριμένης κατάστασης. Διότι, αναλογιστείτε· θα υπήρχαν αντιδράσεις -και σε ποιο βαθμό- αν εξ αρχής η Κυβέρνηση επέβαλε απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 9μ.μ. (ή ακόμα περισσότερο από τις 6μ.μ.), δηλαδή για διάστημα σχεδόν ίσο, ή ίσο, της μισής ημέρας;

Ως προς την αποτελεσματικότητα, θεωρείται ένα μέτρο που συμπιέζει το χρόνο του πολίτη, καθώς τον υποχρεώνει να πράξει τα αναγκαία για την καθημερινότητά του σε ένα ιδιαιτέρως κι άκρως συρρικνωμένο χρονικό πλαίσιο. Θα μπορούσε να δοθεί μια σειρά παραδειγμάτων, όπως οι συνωστισμοί που παρατηρήθηκαν σε τράπεζες, σούπερ-μάρκετς, ΜΜΜ κ.α., ή οι περιπτώσεις «νυχτερινών» αθλούμενων που είτε αναγκάζονται να αθληθούν σε ώρες αιχμής/συνωστισμού, είτε -σε περίπτωση που εργάζονται- δεν προλαβαίνουν να αθληθούν, ή ακόμη και η επιδείνωση της ήδη επιβαρυμένης ψυχολογίας του γενικού πληθυσμού, κ.ά. Θα μπορούσαν να δοθούν ένα σωρό ακόμη -και πιο εξειδικευμένα- παραδείγματα· δεν σκοπεύω, όμως, να πλατειάσω περαιτέρω. Κι αυτό διότι ήδη η Κυβέρνηση, μέσω κορυφαίου Υπουργού της, έχει παραδεχθεί την αναποτελεσματικότητα του μέτρου της απαγόρευσης κυκλοφορίας.

Πιο συγκεκριμένα, ο Υπουργός Γεωργιάδης παραδέχθηκε σε συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό ΑΝΤ1 στις 8/2 πως η απαγόρευση κυκλοφορίας στις 18:00 δημιούργησε μεγάλα προβλήματα συνωστισμού. Ο Υπουργός, λοιπόν, ανέφερε το αυτονόητο· ‘κείνο που προκύπτει κι από την κοινή λογική. Η Κυβέρνηση, παρ’ όλ’ αυτά, εμμένει κι επιμένει να συνεχίζει την εφαρμογή του σκληρότερου τύπου του μέτρου κατά περιπτώσεις ή ανά περιοχές!

Εγείρονται, ταυτόχρονα, ερωτήματα περί της νομιμότητας του μέτρου, όπως:
1) Πόσο ορθή νομικά/συνταγματικά είναι η παρατεταμένη και διαρκής απαγόρευση κυκλοφορίας σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα;
2) Υπάρχουν συγκεκριμένες διατάξεις που επιτρέπουν την απαγόρευση κυκλοφορίας λόγω έκτακτων συνθηκών (και για πόσο διάστημα ορίζονται αυτές οι «έκτακτες συνθήκες»);
3) Πως υποστηρίζεται η συμβολή του μέτρου απαγόρευσης κυκλοφορίας στην αντιμετώπιση των όποιων έκτακτων συνθηκών, απ’ τη στιγμή που κορυφαίος κυβερνητικός παράγοντας υποστήριξε δημοσίως ότι το συγκεκριμένο μέτρο δεν αποδίδει, αλλά αντιθέτως επιβαρύνει την ιική κατάσταση;
4) Εάν και εφόσον το εν λόγω μέτρο αντιβαίνει τις διατάξεις του Συντάγματος, με ποιες διαδικασίες ένας πολίτης δύναται να διεκδικήσει την άρση του;

Σημειώνεται πως ήδη στην Γερμανία και την Ολλανδία τα ανώτατα δικαστήρια έκριναν αντισυνταγματικές αντίστοιχες κυβερνητικές αποφάσεις, ακυρώνοντας το μέτρο με την αιτιολογία της μη επαρκούς τεκμηρίωσης. Μάλιστα, σύμφωνα με δημοσιεύματα, στην Γερμανία (πιο συγκεκριμένα στο ομοσπονδιακό κρατίδιο Βάδης–Βυρτεμβέργης) η απόφαση είναι τελεσίδικη, ενώ στην Ολλανδία ο Πρωθυπουργός χαρακτήρισε την δικαστική απόφαση κατά της απαγόρευσης κυκλοφορίας ως οπισθοδρόμηση(!) και η Κυβέρνηση κατέθεσε έφεση. [Μπορείτε, προς ενημέρωσή σας, να αναζητήσετε τα σχετικά άρθρα στο διαδίκτυο]

Σκοπός του κειμένου τούτου είναι η προσπάθεια αφύπνισης της αποχαυνωμένης κοινωνίας, αλλά, κυριότερα, η πρόκληση και η πρόσκληση σε δημόσιο διάλογο, σε μια προσπάθεια να παρουσιασθούν τεκμηριωμένες απόψεις γύρω από το κεντρικό ερώτημα, κατά πόσο, δηλαδή, είναι συνταγματικά ορθή και σύννομη η απαγόρευση ολικής κυκλοφορίας.

Μιας και δεν κατέχω νομικές γνώσεις, και μέσω του γραπτού μου εκθέτω απλώς και μόνον μια σειρά προβληματισμών, ευελπιστώ να αποτελέσει το έναυσμα για έναν δια του Τύπου δημόσιο διάλογο με συμπολίτες που κατέχουν την νομική επιστήμη και επιθυμούν -ως ενεργοί πολίτες- να διευκρινίσουν, να ενημερώσουν και να διαφωτίσουν με παράθεση τεκμηρίων την κοινή γνώμη για το συγκεκριμένο θέμα…

--------------------
[*] Ποια από τα παρακάτω χαρακτηριστικά της ιδρυματοποίησης αναγνωρίζετε στον εαυτό σας;
• απάθεια
• έλλειψη πρωτοβουλίας
• έλλειψη ενδιαφέροντος για τα πάντα εκτός από τα τετριμμένα
• υποταγή στην εξουσία
• κάποιες φορές καμία εκδήλωση αισθημάτων περιφρόνησης σε σκληρές και άδικες εντολές
• έλλειψη ενδιαφέροντος για το μέλλον και πρακτικών σχεδίων για αυτό
• παραμέληση των προσωπικών συνηθειών υγιεινής και αισθητικής
• παραίτηση από μέρους του ατόμου και αποδοχή ότι τα πράγματα θα κυλούν χωρίς αλλαγές.

----
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Λακωνικός Τύπος» στις …/3/2021